Oosterschelde is terug van wereldreis

De Oosterschelde is door een parade van historische schepen ingehaald in thuishaven Rotterdam, na twee jaar de wereld rond in de voetsporen van Charles Darwin. Kapitein Jan-Willem Bos: ‘Ik zou het zo weer doen.’

De passagiers van de Oosterschelde zijn moe na een etappe Londen – Rotterdam, waarbij ze ook ’s nachts wacht moesten lopen. De zevenkoppige bemanning die de hele wereld rondvoer, staat vol energie aan boord. Zij zijn wel wat gewend en kijken uit naar de thuiskomst, al stappen ze ook net zo lief weer volgende week aan boord. ‘Dit is gewoon mijn werk’, vertelt Bos nuchter, ‘maar dan toch wel het mooiste werk dat er is.’

Het verlaten van de Theems duurt een aantal uur, waarbij hoogbouw plaatsmaakt voor zeehavens, waarna windmolenparken op zee opdoemen. ’S Nachts is de zee stil en lijkt het alsof we met het schip de enigen zijn aan boord. Bij het krieken van de dag zien we kwallen langs het schip zwemmen, het zicht is met het felle zonlicht op het water tot zes meter diep.
De wind is wisselvallig, soms halen we 7 knopen, maar er zijn ook periodes dat we met slechts 1 knoop vooruit kachelen. ‘De homo laten we uit hoor!’, zegt een opstapper. Ho-mo, blijkt voor HoofdMotor te staan. Wie snel op- en neer wil pakt een ferry, hier aan boord gaat het om ouderwets zeilen.

Darwin

Het schip maakte de afgelopen twee jaar een wereldreis rond de plaatsen die Darwin aandeed, plus nog wat extra bijzondere locaties. Het hele idee voor deze onderneming kwam van geograaf Stewart McPherson. Hij richtte een stichting op, zorgde voor sponsoren en stippelde een reis rond vier continenten uit. Hij zocht eerst in Engeland naar een historisch zeilschip dat groot genoeg was om passagiers mee te nemen, maar ook geschikt is om de wereldzeeën te bevaren. Dat bleek een lastige kluif. ‘Eigenlijk was alleen Tall Ship Lord Nelson geschikt, maar die ging failliet in 2019.’ De zoektocht werd uitgebreid naar Nederland, waar Oosterschelde in beeld kwam. ‘Wij hebben veel ervaring, zijn vaker rond de wereld gegaan en wilden graag meewerken.’

Zelf vloog McPherson naar de havens waar bij aankomst van het schip telkens een Darwin-evenement was met jonge onderzoekers en wetenschappers. De organisator voer af en toe een etappe mee, maar was toch vooral van de organiserende kant. ‘Zijn inzet was van cruciale waarde, vertelt Bos. ‘Dankzij de publiciteit kregen we de reizen vol.’

Vanuit de organisatie ging altijd een professionele fotograaf mee, iets wat rond de Paaseilanden voor wat spanning zorgde. Fotograaf Tom: ‘Ik had net mijn drone in de lucht toen de Kustwacht van Chili ons opriep. Ze zeiden dat het verboden was om te filmen, terwijl ik netjes alle vergunningen en certificaten heb.’

Opeens kwam een politieboot langszij en moest Tom mee. ‘Dat was wel even spannend. Ze wilden mijn drone innemen, dat heb ik geweigerd. Ze namen wel de usb-kaart in, gelukkig had ik al een back-up gemaakt van al mijn beelden, ook van de rest van de reis.’ Het ietwat onvriendelijke onthaal staat in contrast met hoe de rest van de wereld reageert zodra het schip onder zeil de haven binnenvaart. Het is vrijwel overal een speciaal moment voor de lokale bevolking om zo’n groot schip onder zeil te kunnen bewonderen. Ter plaatse kunnen mensen aan boord komen, of een korte zeiltocht meevaren. Een goede manier om het schip rendabel in de vaart te houden.

Bemanning

Aan boord werken vooral jonge mensen die nog moeten gaan studeren en dit als avontuur zijn aangegaan. Bos: ‘We selecteren niet op ervaring, maar op wil om te werken. Je moet een doener zijn, het zeilen leer je wel aan boord. Daarnaast moeten mensen een beetje sociaal zijn, want je krijgt iedere keer een nieuwe groep van ongeveer 24 opstappers aan boord en die zijn je gast.’

Een leger marcheert op zijn maag, een schip vaart op de kombuis. Scheepskok Vicky (41) uit de Shetlands zorgt dat iedereen goed gevoed is. ‘Ik leerde koken van mijn oma, die helaas op 91-jarige leeftijd is gestorven dit jaar. Na mijn studie ging ik werken op kantoor, maar dat was niks voor mij. Ik kon aan boord van een schip werken en was meteen verkocht. Het wereldje is klein en je vindt werk via via, zo werd ik ook gevraagd voor dit schip’, vertelt ze terwijl een bakplaat vol muffins de oven ingaat. Wanneer ze vrij is, gaat ze niet altijd naar huis. ‘Ik krijg iedere keer een maand verlof, de laatste keer ben ik door Oeganda gaan reizen. Dat was geweldig.’ Je moet goede zeebenen hebben om in de kombuis te werken, want het schip rolt af en toe behoorlijk.

Windassist sponsor

Stuurvrouw Jenny (30) uit Duitsland spreekt inmiddels vloeiend Nederlands en Engels en leerde zeilen vanaf jonge leeftijd op eigen initiatief. ‘Meestal leren ouders hun kinderen zeilen, ik wilde leren zeilen en heb hen uiteindelijk overgehaald om ook aan boord te stappen. Ze hebben inmiddels een eigen zeilboot, maar ik wilde groter dan een plezierboot.’ Ze volgde de Zeevaartschool in Enkhuizen en kwam 11 jaar geleden werken voor de Oosterschelde.
Jenny: ‘Ik heb de mooiste delen van de wereld gezien, zoals South Georgia en de Pacific. Toch ga ik na deze reis van boord. Ik wil op dit moment nog geen kapitein worden, maar ik wil wel meer kwalificaties dan alleen stuurvrouw zijn.’ Ze gaat biologie studeren en kijkt daarna verder. ‘Ik wil wel blijven zeilen.’

Onderhoud

Het schip krijgt de komende weken een flinke onderhoudsbeurt. Eerst in de Rotterdamse haven door eigen personeel, daarna bij werf Padmos in Stellendam. ‘Daar hebben we heel goede ervaring’, vertelt Bos. Daarna is het tijd voor Sail Amsterdam en daarna wat korte tochten. In de winter zal het schip naar Afrika afreizen en een zesweekse oversteek maken naar Suriname. Bos: ‘Dan ben je wel moe naar zo’n lange oversteek, maar het is wel een prachtige reis. Net als iedere reis eigenlijk.’

Sail New York

Ondertussen is ook al bekend dat de Oosterschelde volgend jaar bij Sail New York zal zijn. Daar wordt het 250-jarig bestaan van de VS gevierd; het belooft het grootste zeilevenement ter wereld te worden. Tot nu toe was die titel voorbehouden aan Sail Amsterdam.

De promotie van Sail New York begon in mei van dit jaar, maar liep uit op een fiasco. Het Mexicaanse Tall Ship ARM Cuauhtemoc raakte stuurloos op de East River en voer met haar masten tegen de Brooklyn Bridge. Hierbij vielen meerdere doden en gewonden. Dat schip zou op Sail Amsterdam zijn, maar ligt nog voor reparatie op de werf. Het onderzoek naar de toedracht is nog niet afgerond.

Sail New York gaat wel gewoon door, de organisatie is achter de schermen al hard bezig. ‘We starten binnenkort een grote mediacampagne’, vertelt een woordvoerder aan Schuttevaer. Dan wordt ook meer bekend over het programma komend jaar.

Ook het zeilend marineschip Zr. Ms. Urania zal aanwezig zijn, zo bevestigt de Amerikaanse organisatie. Het schip uit 2004 wordt gebruikt voor aanstaande zeeofficieren, de adelborsten. Zij krijgen hun opleiding bij het Koninklijk Instituut voor de Marine. Het 27 meter lange schip is qua indeling typisch Nederlands, want de kooien zijn 2,10 meter in plaats van voorheen 1,80 meter. Groot genoeg dus voor langere Nederlanders. Het schip heeft elf zeilen aan boord met samen ongeveer 300 vierkante meter zeil, maar ook een Caterpillar 253 pk voortstuwing.

Bron: een tweetal artikelen van Tessa Heerschop in de Schuttevaer (alleen voor abonnees)
Beelden: Oosterschelde en Kon. Marine.

Windassist sponsor